مدیریت کاربر در لینوکس!

خیلی تفاوتی نداره که شما کاربر دسکتاپید یا وب سرور شما بر پایه‌ی لینوکسه، این که بدونید چطور کاربرا رو لیست کنید، اضافه یا ویرایش یا حتی حذف کنید، از موارد ضروریه که باید به عنوان یه یوزر لینوکس بدونیدش.

توی این پست، با یوزرها یا همون کاربرای لینوکس یا مدیریتشون آشنا میشیم.

• کاربران لینوکس
• لیست کاربران
  • لیست کاربران در ترمینال
  • لیست کاربران در رابط گرافیکی
• افزودن کاربر
  • افزودن کاربر در ترمینال
  • افزودن کاربر در رابط گرافیکی
• ویرایش کاربر
  • ویرایش کاربر در ترمینال
  • ویرایش کاربر در رابط گرافیکی
• حذف یوزر
  • حذف کاربر در ترمنیال
  • حذف کاربر در رابط گرافیکی
• جمع‌بندی

درست مثل زندگی واقعی، توی Linux هم یه کاربر یا یوزر میتونه هویت منحصر به فرد خودشو داشته باشه. علاوه‌براین، همونطوری که یه آدم میتونه یه نقش خاص توی جامعه ایفا کنه، کاربرا هم میتونن برای یه سری هدف خاص ساخته بشن و وجود داشته باشن. این مفهوم کاربر و شباهتش با زندگی واقعی رو تقریبا توی همه‌ی زمینه‌های مربوط به کامپیوتر میشه دیدش و تقریبا همه از این مفهوم با عنوان "حساب کاربری" یاد میکنن.

در کل میتونیم لینوکس رو به مانند یه جامعه کوچیک مث یه کتابخونه در نظر بگیریم، جایی که آدما (حساب‌های کاربری) کارای متفاوتی رو انجام میدن. آدمای جدید میتونن توی کتابخونه ثبت‌نام کنن، یا میتونن اشتراکشون رو لغو کنن یا حتی به دلیل تخلف عضویتشونو از دست بدن، یا چیزایی از این قبیل.

برای اینکه یوزرها رو لیست کنید، میتونید از دستورات پایین توی ترمینال استفاده کنید:

 cat /etc/passwd
 # or
 getent passwd

توجه کنید که توی دستورات بالا کاربرای دیگه‌ای رو هم میبینید، در حقیقت موارد اضافه کاربران سیستمی یا system users در لینوکس هستن که به صورت خودکار و حین نصب سیستم‌ عامل یا یه سری برنامه خاص اضافه شدن و برای یه عملکرد خاص و مشخص حضور دارن، پس با خیال راحت بهشون توجه نکنید.

البته اگه میخواین فقط یوزرهای انسانی (یا یوزرهایی که توسط خودتون اضافه شدن) رو ببینید، میتونید دستور پایین رو اجرا کنید:

 cut -d: -f1،3 /etc/passwd | egrep ':[0-9]{4}$' | cut -d: -f1

نتیجه دستور بالا برای من میشه این:

 hosein

دستور بالا رو از یه پرسش توی فوروم ابونتو پیدا کردم. میتونید اینجا ببینیدش.

برای اینکه کاربرای فعلی لینوکس رو از طریق رابط گرافیکی بببینید، مراحل پایین رو دنبال کنید:

1. تنظیمات رو باز کنید.
2. از طریق سایدبار، تب "system" انتخاب کنید.
   ابونتو ۲۴.۰۴.۱ - تب سیستم در تنظیمات
3. بعد روی گزینه کاربران یا users کلیک کنید.
   ابونتو ۲۴.۰۴.۰۱ - بخش کاربران در تب سیستم در تنظیمات

نتیجه طی کردن مراحل بالا چیزی مشابه با تصویر بالاست، یوزر فعلی سیستم‌عامل من اسمش Hosein هست و در حال حاضر کاربر دیگه‌ای وجود نداره، توی بخش‌ بعدی یه یوزر دیگه اضافه میکنیم.

لطفا این مورد رو در نظر بگیرید که برای رفتن به تنظیمات پیشرفته، نیازه که روی دکمه "Unlock" کلیک کنید و پسورد کاربر با دسترسی روت رو وارد کنید.

برای اینکه یه کاربر رو توی ترمنیال اضافه کنید، بعد از اینکه ترمنیال رو باز کردید، دستور sudo adduser USERNAME رو اجرا کنید و به نام کاربری مد نظرتون رو به جای USERNAME بذارید، برای مثال، sudo adduser guest. بعد از اجرای دستور، ازتون این سوالا پرسیده میشه (روی ابونتو ۲۴):

1. رمزعبور و تکرارش.
2. نام کامل کاربر (اختیاری).
3. شماره اتاق (اختیاری).
4. شماره تلفن کاری (اختیاری).
5. شماره تلفن خونه (اختیاری).
6. دیتاهای دیگه (اختیاری).

بعد از اینکه سوالای بالا رو پاسخ دادید، ازتون خواسته میشه که موارد وارد شده رو تایید کنید. اینتر رو بزنید و بعدش دیگه یوزر اضافه میشه. میتونید اضافه شدن کاربر رو با اجرای دستورات قسمت قبل برای لیست کردن یوزرا چک کنید. من یه کاربر جدید به اسم guest اضافه کردم و بعد از لیست کردن کاربرا این نتیجه رو مشاهده میکنم:

 hosein
 guest

برای اینکه از طریق رابط گرافیکی یوزر اضافه کنید، این مراحل رو دنبال کنید:

1. تنظیمات رو باز کنید و از تب سیستم به بخش کاربران یا users برید.
2. بعد از اون نیازه که تنظیمات پیشرفته رو unlock کنید. روی دکمه‌ی "...Unlock" کلیک کنید و رمزتون رو وارد کنید.
3. پس از اون، روی دکمه "...Add User" کلیک کنید. توی پنجره‌ای که باز میشه لازمه که اطلاعات مربوط به کاربر جدید رو وارد کنید. اگه مقادیر رو به درستی وارد کنید، دکمه افزودن یا add فعال میشه.
   ابونتو ۲۴.۰۴.۱ - افزودن یوزر در بخش کاربران در تب سیستم در تنظیمات
4. بعد از کلیک بر روی دکمه افزودن یا add کاربر اضافه میشه.

برای تغییر کاربر از طریق ترمینال، میتونید از دستور usermod استفاده کنید. جزئیات کامل این دستور رو میتونید از طریق man usermod ببینید. توی این بخش چندتا از فلگ‌های مهم و کاربردیش رو چک میکنیم.

• با استفاده از فلگ -p، میتونید برای کاربر مد نظر رمز عبور جدید تعیین کنید. با این حال ‌توصیه میشه که ازین فلگ توی محیط ترمینال استفاده نکنید چون که پسوردی که تایپ میکنید توی ترمینال (یا حتی هش پسورد) برای برخی از کاربرای دیگه قابل مشاهده‌اس.

 sudo usermod -p PASSWORD USERNAME

• با استفاده از فلگ -e، میتونید برای یه حساب کاربری تاریخ انقضا تعیین کنید. وقتی به تاریخ وارد شده برسیم، حساب کاربری مورد نظر غیرفعال میشه. تاریخ رو باید به فرمت YYYY-MM-DD مشخص کنید.

 sudo usermod -e YYYY-MM-DD

برای ویرایش یه کاربر از طریق GUI:

1. تنظیمات رو باز کنید و به تب سیستم برید و روی گزینه کاربران یا users کلیک کنید.
2. بعدش نیازه که تنظیمات پیشرفته رو unlock کنید. برای این کار روی دکمه "...Unlock" کلیک کنید و پسورد رو وارد کنید.
3. اگه کاربری که قصد ویرایشش رو دارید کاربر فعلی نیست، از طریق گزینه‌هایی که پایین بخش باز شده میبینید انتخابش کنید.
4. توی صفحه باز شده، میتونید نام‌کاربری، رمزعبور، اینکه کاربر دسترسی administrator داشته باشه یا نه، یا زبان پیش‌فرض اکانت رو تغییر بدید.
   ابونتو ۲۴.۰۴.۱ - ویرایش کاربر در بخش کاربران در تب سیستم تنظیمات

برای کاربر guest که قبلا اضافه کرده بودیم، تصویر پروفایلش رو تغییر دادم.

این مورد رو در نظر داشته باشید که اگه به یه کاربر دسترسی administrator بدید، در واقع به اون کاربر اجازه دادید که دقیقا مثل خودتون بتونه عمل کنه. بنابراین اون کاربر میتونه باقی کاربرا رو ویرایش کنه یا یه سری عملیات حساس دیگه رو اجرا کنه.

برای حذف یه کاربر از طریق ترمینال نیاز داری که دستور پایین رو با دسترسی ادمین وارد کنید. پس توی کامند لاین بنویسید:

 sudo deluser --remove-home USERNAME

توی دستور بالا اسم کاربری که میخواید حذف بشه رو جایگزینش کنید، کلید یا فلگ --remove-home صفحه هوم مربوط به کاربر رو هم پاک میکنه. همینطور میتونید از فلگ --remove-all-files استفاده کنید که تمام دیتاهای مرتبط با کاربر مد نظرتون هم پاک بشه. میتونید تمام آپشنای ممکن برای حذف رو از طریق man deluser ببنید. لطفا این مورد رو به دقت در نظر داشته باشید که عملیات حذف یه عملیات غیرقابل بازگشت و خطرناکه.

برای حذف کاربر از طریق GUI:

1. تنظیمات رو باز کنید و به تب سیستم برید، بعد از اون روی کاربران یا users کلیک کنید.
2. بعدش نیازه که قفل تنظیمات پیشرفته رو باز یا unlock کنید. روی دکمه "...Unlock" کلیک کنید و پسورد رو وارد کنید.
3. کاربری که میخواین پاکش کنید رو انتخاب کنید.
4. توی پنجره‌ای که باز میشه روی گزینه "Remove User" کلیک کنید.
5. توی پاپ‌آپ باید تایید کنید عملیات رو. همینطور اگه مایل بودید که کاربر به صورت کامل با تمام دیتاهاش پاک بشه میتونید گزینه "Delete Files and Settings" رو هم فعال کنید.
   ابونتو ۲۴.۰۴.۱ - حذف کاربر در بخش کاربران در تنظیمات سیستم

ممنون از همراهیتون. بعد از بررسی مفاهیم بالا، دیگه باید بتونید به راحتی کاربر بسازید، ویرایش یا حذف کنید، هم از طریق ترمینال و هم از طریق GUI. اگه مایل بودید که در رابطه با هر کدوم از دستورای بالا اطلاعات بیشتری رو بدونید، میتونید از ترکیب man COMMAND استفاده کنید تا یوزر منوال یا همون راهنمای کاملشو مشاهده کنید.